Rozpoznanie ucha do muzyki u dzieci to nie tylko odpowiedź na pytanie, czy warto uczyć dziecko muzyki, bo sama edukacja muzyczna nikomu nie szkodzi. W takim czy innym stopniu zdolności muzyczne w ogóle, a ucho do muzyki w szczególności są charakterystyczne dla wszystkich ludzi, z wyjątkiem osób cierpiących na całkowitą głuchotę od urodzenia. Ujawnienie stopnia rozwoju ucha muzycznego pomaga zaplanować edukację muzyczną dziecka.
Niestety egzaminy wstępne w wielu szkołach muzycznych często przeradzają się w wizualną demonstrację tego, jak niemożliwa jest diagnoza ucha muzycznego. Dziecko jest proszone o odśpiewanie poszczególnych dźwięków, które nauczyciel bierze na instrument, aby ze słuchu ustalić, czy nauczyciel gra jednocześnie jedną nutę, dwie (interwał) czy trzy (akord).
Przy takiej diagnozie niewiele można uzyskać informacji o uchu do muzyki. Dziecko może „przeoczyć” właściwe nuty nie dlatego, że nie słyszy, ale dlatego, że nie może kontrolować swojego głosu. A co najważniejsze, takie metody mają bardzo odległy związek z muzyką.
Ucho do muzyki i innych umiejętności
W działalności muzycznej, czy to komponowaniu, wykonywaniu czy odbieraniu muzyki, zdolności muzyczne przejawiają się w sposób złożony, dlatego odosobniona diagnoza indywidualnych zdolności jest skazana na niepowodzenie. A sam ucho do muzyki to złożone zjawisko, które zawiera wiele elementów. Jest to słyszenie wysokości dźwięku, barwy oraz słyszenie dynamiczne, absolutne i względne.
Głównym nośnikiem znaczeń w muzyce jest wysokość i to nie wysokość pojedynczego dźwięku ma znaczenie, ale kombinacja dźwięków o różnej wysokości. Ich stosunek jest uformowany w system - tryb, który pozwala postrzegać kombinację dźwięków o różnych wysokościach, jako wyraz określonego znaczenia. Zdolność ta nazywana jest odczuciem modalnym i jest jedną z podstaw ucha muzycznego.
Muzyka rozwija się w czasie, a współrzędnej przestrzennej (dźwięku) nie można rozpatrywać w oderwaniu od współrzędnej czasowej (rytmu), dlatego diagnostykę odczucia modalnego należy łączyć z identyfikacją odczucia rytmicznego.
Semantyczna percepcja wysokości i rytmu muzycznego wyraża się w aktywnej manifestacji ucha muzycznego - zdolności do tworzenia abstrakcyjnych przedstawień muzycznych i słuchowych w postaci melodii wyabstrahowanej z prezentacji barwowej i zapisanej w tej formie przez pamięć.
Metody diagnostyczne
Jednym z najlepszych sposobów na wydobycie muzycznych zdolności dziecka jest zaproszenie go do zaśpiewania piosenki. Będzie to złożona manifestacja zdolności muzycznych w aktywnej działalności muzycznej. Towarzysząc dziecku na instrumencie muzycznym, można prześledzić, jak reaguje na akompaniament: czy rytm pasuje, czy wpada w tonację, a jeśli nie, to czy próbuje go poprawić, „szukając” niezbędnych dźwięków z głosem.
Aby udoskonalić wyniki, musisz zastosować dodatkowe metody.
Aby zdiagnozować odczucie modalne, możesz zagrać dwie wersje melodii - ze stabilnym zakończeniem i niestabilną. Pozwól dziecku wybrać, która z tych melodii się skończyła, a którą chce kontynuować.
Aby zdiagnozować poczucie rytmu, można zagrać szereg fragmentów muzycznych o różnej organizacji rytmicznej (marsz, walc, polka) i zaprosić dziecko do swobodnego poruszania się w rytm muzyki.
Aby ujawnić zdolność do abstrakcyjnych przedstawień muzycznych i dźwiękowych, trzeba zagrać na instrumencie melodie, które dziecko prawdopodobnie słyszało wiele razy („W lesie narodziła się choinka”, piosenki z kreskówek itp.) i zaprosić dziecko, aby je nazwać.
Ta identyfikacja zdolności muzycznych w ogóle, a ucha muzycznego w szczególności, jest jak najbardziej zbliżona do rzeczywistej działalności muzycznej i na tym polega jej skuteczność.
