Epistemologia jest jedną z gałęzi filozofii, która rozważa teorię poznania. Swój wkład w epistemologię wnieśli znani filozofowie - Platon, I. Kant, R. Kartezjusz, G. Hegel i inni.
Co uważa epistemologia
Głównym problemem epistemologii jest poszukiwanie sensu tego, co się dzieje i prawdy. Nauka bada również wiedzę jako całość – jej formy, istotę, teorie i metody. W ramach epistemologii rozważa się religię, sztukę i naukę, a także zjawiska doświadczenia, ideologii i zdrowego rozsądku. Główne pytanie tej sekcji - czy w zasadzie można poznać świat? W zależności od odpowiedzi rozróżnia się kilka kierunków epistemologicznych. W swoich badaniach filozofowie operują pojęciami „umysł”, „prawda”, „uczucia”, „intuicja”, „świadomość”. W zależności od przekonań epistemolodzy nadają priorytet poznaniu zmysłowemu, racjonalnemu lub irracjonalnemu – intuicji, wyobraźni itp.
Cechy epistemologii
Ta filozoficzna dyscyplina jest bardzo krytyczna. Przede wszystkim bada relacje między iluzją a rzeczywistością i krytykuje możliwości poznania. Krytyka przejawia się w uzasadnianiu dowolnego kierunku epistemologii, przeciwstawiając subiektywne wyobrażenia o świecie zdrowemu rozsądkowi. Inną cechą epistemologii jest normatywność. Filozofia zakłada obecność pewnej podstawowej wiedzy, która określa wszystkie normy ludzkiej wiedzy. Dla różnych dziedzin epistemologii podstawą może być eksperyment, formuła lub model idealny. Następną cechą jest podmiotocentryzm. Wszystkie nurty tego działu łączy obecność przedmiotu wiedzy. Wszelkie różnice w naukach filozoficznych opierają się na tym, jak podmiot ten postrzega obraz świata.
Inną cechą epistemologii jest naukocentryzm. Ta gałąź filozofii bezwarunkowo akceptuje wagę nauki i prowadzi badania ściśle kierując się faktami naukowymi.
Najnowsza epistemologia odchodzi od ram klasycznych i charakteryzuje się postkrytyką, obiektocentryzmem i antynaukowizmem.
Główne kierunki epistemologii
Do najbardziej znanych nauk epistemologicznych należą sceptycyzm, agnostycyzm, racjonalizm, sensacja i transcendentalizm. Sceptycyzm to jeden z najwcześniejszych trendów. Sceptycy uważają, że głównym instrumentem wiedzy jest zwątpienie. Agnostycyzm jest również obecny w starożytności, ale ostatecznie ukształtował się w nowym czasie.
Pierwszym filozofem, który rozważał problemy epistemologii, był Parmenides, który żył w starożytnej Grecji w VI-V wieku p.n.e.
Agnostycy z zasady negują możliwość poznania, ponieważ subiektywizm ingeruje w obiektywne rozumienie prawdy. Termin „racjonalizm” został założony przez R. Descartesa i B. Spinozę. Rozum i zdrowy rozsądek nazwali narzędziem poznawania rzeczywistości. Zmysłowość, rozwinięta przez F. Bacona, przeciwnie, opierała się na poznaniu przez uczucia. Transcendentalizm powstał, kierując się esejem R. Emersona „Natura”. Nauczanie głosiło wiedzę poprzez intuicję i łączenie się z naturą.
