Instynkt ojcowski – można by pomyśleć, że powinien istnieć, przez analogię z instynktem macierzyńskim. W rzeczywistości natura nie upewniła się, że ojcowie martwią się o potomstwo, ale w społeczeństwie ludzkim rodzina zbudowana jest na zasadach miłości i wzajemnej troski, więc można powiedzieć, że „instynkt ojcowski” nadal istnieje.
Co można nazwać instynktem ojcowskim?
Pomimo tego, że natura nie zapewnia instynktu ojcowskiego, istnieją pewne wzorce zachowań, które można tak nazwać. Pewne cechy są nieodłączne od ludzi, ponieważ dorastali w społeczeństwie, a normy społeczne były przez nich wchłaniane od dzieciństwa. Istnieją samotni ojcowie, którzy radzą sobie z wychowywaniem dzieci jak samotne matki, choć jest to mniej powszechne.
Różnica między „instynktem” ojcowskim a macierzyńskim polega na tym, że opiera się on na racjonalnych działaniach, podczas gdy kobiety działają raczej intuicyjnie. Niektórzy psychologowie na ogół odmawiają mówienia o tym zjawisku, woląc nie używać słowa „instynkt” w odniesieniu do miłości ojcowskiej. Trudno polemizować z tym stanowiskiem. Niemniej jednak przypadki przejawów ojcowskiej troski o potomstwo są obserwowane nawet w naturze, co jednak pozwala mówić o pewnych instynktownych skłonnościach. Na przykład u pingwinów ojcowie wykluwają się z jaj, a to trwa kilka tygodni! W tym czasie pingwiny tracą do 40% masy ciała, czyli około 5-6 kg. Trudno nazwać to zachowanie znaczącą troską, raczej wygląda na instynkt. Chociaż przypadek pingwinów jest rzadki w naturze, nadal warto nazwać go instynktem ojcowskim.
Jak budzi się instynkt ojcowski
Jeśli u kobiet instynkt prokreacji jest ustanowiony przez naturę i często determinuje skłonność do pewnych działań, to u ojców z czasem budzi się chęć posiadania potomstwa i opiekowania się nim. Psychologowie rodzinni wyjaśniają to w ten sposób. W pierwszym etapie związku młoda para próbuje się do siebie przystosować. Ludzie budują sposób życia, który odpowiadałby im obojgu, ponieważ wcześniej żyli osobno i nie musieli liczyć się ze swoimi pragnieniami i potrzebami.
Potem mają dziecko. To już trzecia osoba! Jest jeszcze dość mały, ale już pokazuje swoją indywidualność, potrzebuje stałej opieki i uwagi. Ta odpowiedzialność jest trudnym sprawdzianem dla młodej rodziny, bo właśnie wypracowane zasady kruszą się. Młody ojciec ma sprzeczne uczucia. Kobieta staje się trochę wyobcowana, dziecko pochłania całą jej uwagę. Na początku mężczyzna czuje się niekomfortowo, zwykle stara się unikać ojcowskich obowiązków. Ale czas mija, a on zauważa, jak bardzo dziecko jest do niego podobne, zaczyna z nim rozmawiać, zauważa, że dziecko jest interesujące jako osoba. Wielu ojców zaczyna naprawdę kochać i troszczyć się o swoje dzieci, gdy mają 2 lub 3 lata. Wcześniej po prostu boją się dzieci, do takiego wniosku doszli psychologowie.
Co ciekawe, miłość matek i ojców przejawia się na różne sposoby. Kobiety częściej uśmiechają się do dzieci, a ojcowie częściej biorą dzieci na ręce. Matki uwielbiają długie rozmowy z dziećmi, a ojcowie uwielbiają grać razem, jak piłka nożna lub robić coś własnymi rękami.
