Skuteczność stosowanych przez rodziców metod walki z paleniem i piciem alkoholu przez młodzież zależy od zrozumienia motywacji takich zachowań dzieci. Dlatego w moim artykule skupiam się na tych potrzebach, które młodzież zaspokaja zapalając papierosa czy pijąc alkohol.
W okresie dojrzewania, a nawet wcześniej, niektóre dzieci zaczynają próbować palić papierosy i pić napoje alkoholowe. Oczywiście nie wszyscy są w to zaangażowani, ale większość. Bez względu na to, jak ich rodzice skarcili, nieważne, jak zabronili, najczęściej wszystko okazuje się nieskuteczne. Zamiast się zatrzymać, dzieci zaczynają to jeszcze staranniej ukrywać. Co więc powinni zrobić rodzice w takiej sytuacji?
Przed podjęciem działań wobec dziecka ważne jest, aby zrozumieć, co skłoniło Twoje dziecko do podjęcia tych działań. Przyczyn takiego zachowania u nastolatka może być kilka. U podstaw każdego powodu leży taka lub inna potrzeba, którą nastolatek postanowił zaspokoić poprzez palenie i picie alkoholu.
1. Potrzeba bycia dorosłym
Myślę, że dla większości rodziców nie jest tajemnicą, że w świadomości dzieci palenie i picie są atrybutami dorosłości. Taki pomysł w umysłach dzieci tworzą sami rodzice. W końcu tak wyjaśniają dzieciom: wciąż jesteś do tego mały, więc kiedy staniesz się dorosły, rób, co chcesz. Nastolatek doskonale rozumie, że nie jest jeszcze dorosły. Nie jest w stanie utrzymać się finansowo, nie jest w stanie rozwiązać wielu problemów, nie ma możliwości życia w oderwaniu od rodziców. Ale jednocześnie nie uważa się już za dziecko. Chce wyglądać jak dorosły. A palenie i picie sprawiają, że bardzo łatwo wydaje się dorosłym.
2. Potrzeba emancypacji
Między innymi nihilizm tkwiący w młodzieży, tendencja do protestów przeciwko wszelkim zakazom, do obrony ich prawa do bycia niezależną osobą. W tym urzeczywistnia się jego tendencja do emancypacji (oddzielenia) od rodziców, wyjścia spod ich wpływu. W taki sposób, aby nastolatki mogły zamanifestować tę potrzebę w życiu, próbują palić i pić. Czyniąc to wbrew zakazom, po prostu uświadamia sobie tę charakterystyczną dla tego okresu orientację.
3. Konieczność nawiązania komunikacji z rówieśnikami
Trzecim powodem skłaniającym nastolatka do palenia i picia alkoholu jest charakterystyczna dla tego wieku zmiana w prowadzeniu zajęć. Wiodąca działalność w psychologii jest główną działalnością, którą dana osoba jest zaangażowana w określonym okresie swojego rozwoju. We wczesnym dzieciństwie jest to zabawa, w wieku szkolnym – nauka, a w okresie dojrzewania – komunikacja z rówieśnikami.
Aby zostać przyjętym do tej lub innej grupy nastolatków, aby stać się jej członkiem, jeśli wśród tych, którzy się do niej zaliczają, są palacze, nastolatek najprawdopodobniej również zacznie palić. Palisz - "to znaczy twój, jeden z nas", nie palisz - "jesteś dla nas obcy". Prośba o potraktowanie nastolatka papierosem lub odwrotnie, potraktowanie go papierosem, może być powodem nawiązania kontaktu, zainicjowania dialogu, pokazania, że „jestem taki sam jak ty, jestem jednym z was."
4. Potrzeba zdobycia wiarygodności w grupie rówieśniczej
Palenie może być dla nastolatka m.in. atrybutem demonstrowania swojej hierarchicznej pozycji w grupie rówieśniczej: „Palę, więc jestem starszy od Ciebie, jestem ważniejszy od Ciebie, mam więcej praw i przywilejów w grupie niż Ty.
5. Konieczność zaliczenia do kategorii „dorosły”
Kolejnym ważnym warunkiem rozpoczęcia palenia i picia alkoholu jest obecność takich nawyków wśród znaczących dorosłych: krewnych, sąsiadów, nauczycieli… - palenie i picie. Aby uważać się za włączonego w krąg tych znaczących dorosłych, nie musi tego robić w ich obecności.
6. Potrzeba bycia jak znacząca osoba dorosła
Kolejnym czynnikiem, który może wpłynąć na wprowadzenie nastolatka do palenia i picia, jest naśladowanie idoli, ulubionych postaci (filmy, gry, książki…). Identyfikując się z nim, przejmuje nie tylko postawę, slang, styl ubioru tej postaci, ale także jego przyzwyczajenia.
7. Potrzeba wyrwania się z rodzicielskiej presji
Rzadko, ale nadal zdarza się, że dziecko zaczyna palić, aby zaprotestować przeciwko zbyt surowemu rodzicielstwu. Zwykle robi to demonstracyjnie, ponieważ kieruje nim chęć pokazania, że nie będzie posłuszny ich żądaniom.
8. Potrzeba przyciągnięcia uwagi obojętnych rodziców
Rzadko spotykanym czynnikiem jest również chęć dorastania do zwrócenia uwagi rodziców, którzy w przeciwieństwie do przypadku opisanego powyżej, wręcz przeciwnie, nie zauważają swojego dziecka, nie zwracają na niego uwagi, nie poświęcają czasu na jego. Zaczynając palić lub pić, wiedząc, że te nawyki są mile widziane, czeka na reakcję rodziców. A dla niego, żyjącego w stanie deprywacji komunikacyjnej i emocjonalnej, nie ma znaczenia, jakie zainteresowanie okażą mu rodzice, najważniejsze jest to, że w końcu zauważą jego obecność w swoim życiu, nawiążą z nim kontakt.
Wymieniłem podstawowe potrzeby młodzieży, które zaspokajają poprzez wprowadzenie do alkoholu i palenia. Potrzeby te są czynnikami wpływającymi na zachowania młodzieży, powody rozpoczynania palenia i spożywania alkoholu. Jak widać, przyczyny mogą być różne. Każdy z nastolatków ma swój własny. I odpowiednio, dla rodziców, przed rozpoczęciem kampanii walki z tymi uzależnieniami swojego dziecka, ważne jest, aby dowiedzieć się, co skłoniło go do takich działań.
Potrzeby, które skłaniają młodzież do palenia i picia alkoholu, są jednocześnie źródłem zasobów, które zapobiegają wchodzeniu młodzieży w te nawyki. Zadaniem rodziców w tym przypadku jest pokazanie nastolatkowi, że dziecko może zaspokoić każdą z powyższych potrzeb bez papierosów i alkoholu.
Kochaj swoje dzieci! Pomóż swoim nastolatkom stać się dojrzałymi osobowościami! Bądź szczęśliwy!
