Świadomość to złożony termin filozoficzny, charakteryzujący zdolność człowieka do poznania otaczającej rzeczywistości, a także określenia jego miejsca, roli w tej rzeczywistości.
Jakie były poglądy starożytnych naukowców na naturę świadomości?
Od czasów starożytnych toczą się gorące debaty na temat tego, czym jest świadomość, jak jest uwarunkowana i co może na nią wpływać. Początkowo brali w nich udział tylko filozofowie i teologowie, potem, w miarę rozwoju nauki, naukowcy różnych specjalności - na przykład biolodzy, fizjolodzy, psychologowie. Do dziś nie ma jasnych, ogólnie przyjętych kryteriów tego, co rozumie się pod pojęciem świadomości i jak powstaje.
Słynny starożytny grecki filozof Platon wierzył, że świadomość każdego człowieka wynika z istnienia nieśmiertelnej duszy. Po zakończeniu życia dusza opuszcza ciało i powraca do swojego wyższego, nieznanego „świata idei”, który jest bez porównania bardziej rozwinięty niż świat materialny, w którym istnieją ludzie, zwierzęta i nieożywione przedmioty przyrody. Oznacza to, że filozof Platon był w rzeczywistości jednym z twórców popularnej doktryny filozoficznej, zwanej później dualizmem.
Termin ten, sugerujący dualizm świadomości i obiektów fizycznych, został oficjalnie wprowadzony wiele wieków później przez słynnego francuskiego naukowca René Descartesa, żyjącego w pierwszej połowie XVII wieku. Przypisuje mu się także popularne wyrażenie „myślę, że istnieję”. Podstawą filozoficznego rozumowania Kartezjusza o naturze świadomości był postulat, że człowiek jest rodzajem myślącej substancji, która może wątpić we wszystko, nawet w istnienie otaczającego świata, z wyjątkiem własnej świadomości. Oznacza to, że natura świadomości leży poza domeną praw świata materialnego. Słynny niemiecki filozof Hegel uważał świadomość przede wszystkim za zdolność jednostki do skorelowania swojej osobowości z otaczającym ją światem.
Co materialistyczni naukowcy myśleli o naturze świadomości?
Termin „materializm” został oficjalnie wprowadzony dopiero na początku XVIII wieku przez słynnego niemieckiego naukowca Gottfrieda Wilhelma Leibniza. Ale zwolennicy tej doktryny filozoficznej, zgodnie z którą świadomość jest tylko wytworem aktywności ludzkiego ciała (przede wszystkim jego mózgu), znani są od czasów starożytnych. A ponieważ ludzkie ciało jest żywą materią, świadomość jest również materialna. Najbardziej znani zwolennicy materializmu w XIX - XX wieku. byli Karol Marks, Fryderyk Engels i Władimir Uljanow-Lenin. Pomimo kolosalnych osiągnięć nauki, dokładna interpretacja natury świadomości nie została jeszcze podana.
