Świadomość odnosi się do kilku zjawisk jednocześnie, które mogą działać jako przejaw szczególnej ludzkiej aktywności. To poprzez świadomość ludzie na wiele sposobów postrzegają otaczający ich świat.
Termin „świadomość” jest dość trudny do zdefiniowania, ponieważ jest używany na wiele różnych sposobów. W medycynie i psychologii świadomość to stan psychiczny jednostki, który wyraża się w subiektywnym postrzeganiu świata zewnętrznego, życia, a także relacji z tych wydarzeń. Ponadto świadomość nazywana jest również stanem czuwania, a także reakcją na świat zewnętrzny w przeciwieństwie do stanu snu czy śpiączki.
Podstawą świadomości są myśli, wyobraźnia, percepcja, samoświadomość i inne czynniki. Pod tym względem jest nieco inaczej interpretowana w filozofii i innych naukach, które uważają świadomość za kategorię określającą aktywność umysłową człowieka w odniesieniu do jej fizycznej manifestacji. W rezultacie wielu filozofów postrzegało świadomość jako najważniejsze zjawisko na świecie. Jednak niektórzy naukowcy uważają to słowo za zbyt niejasne, aby używać go do opisywania określonych zjawisk.
Tak czy inaczej, pojęcie świadomości i jej ramy, podobnie jak sens istnienia tego terminu, stanowią jeden z głównych problemów myśli naukowej. Badaniem problemu zajmują się takie dziedziny jak filozofia umysłu, psychologia, neurobiologia oraz dyscypliny zajmujące się problematyką sztucznej inteligencji. Wśród problemów rozważań praktycznych można wyróżnić takie jak: określenie obecności świadomości u osób ciężko chorych i w śpiączce, istnienie świadomości nieludzkiej i jej pomiar, proces powstawania świadomości ludzkiej, zdolność komputerów do osiągnąć stany świadomości itp.
Świadomość może działać jako zdolność i myślenie. Myślenie w przeciwieństwie do świadomości to umiejętność myślenia, utrwalania świata w pewnych pojęciach, wyciągania na ich podstawie określonych wniosków.
Najprostszą świadomością jest odczuwanie stanu siebie i własnych „narządów zmysłów”, bycia w ogóle. Świadomość może obserwować tylko sam podmiot, nie można jej określić obiektywnymi środkami.
Toczy się debata na temat tego, czy świadomość jest wymagana do inteligentnego zachowania. W tym przypadku podmiot i przedmiot, świadomość i świat są ze sobą powiązane. Niektórzy uważają, że osoby upośledzone umysłowo rozwijają zniekształcone wyobrażenia na temat otaczającego ich świata, co sprawia, że inteligentne zachowanie jest kluczowym czynnikiem w kształtowaniu świadomości. Jednak tak czy inaczej osoba postrzega otaczające go zjawiska, dlatego nie można mówić o całkowitym braku świadomości u żadnej osoby.
