Ból jest nieuniknionym towarzyszem porodu. Do pewnego stopnia jest to konieczne: z natury doznań monitorowany jest przebieg skurczów. W większości przypadków ból jest dość znośny, ale przy skomplikowanej pracy może być zbyt silny, a wtedy pojawia się kwestia znieczulenia.
W celu zmniejszenia bolesnych odczuć kobiet podczas porodu stosuje się różne metody: prawidłowe oddychanie, masaż, przyjmowanie wygodnej pozycji podczas porodu. Wszystkich tych metod uczy się przyszłe matki na kursach przygotowawczych do porodu.
Wskazania do stosowania leków przeciwbólowych podczas porodu naturalnego, niezwiązanego z cięciem cesarskim - duży płód, wąska miednica, zbyt bolesne skurcze, prowokujące niespokojne zachowanie rodzącej kobiety.
Metoda inhalacyjna nazywana jest autoanalgezją - samoanalgezja: odczuwając ból, rodząca sama przynosi maskę do dróg oddechowych.
W pierwszym etapie porodu - kiedy szyjka macicy jest poszerzona - stosuje się znieczulenie wziewne. Mieszanina podtlenku azotu lub innych gazowych substancji znieczulających – fluorotanu, metoksyfluranu, pentranu – dostarczana jest za pomocą maski inhalacyjnej. Substancje te są szybko wydalane z organizmu, prawie nie szkodzą dziecku, ale mogą powodować zawroty głowy i nudności.
W zależności od leku iw jakiej dawce efekt znieczulenia może trwać od 10 do 70 minut.
Środki przeciwbólowe można podawać domięśniowo lub dożylnie. Z krwiobiegu rodzącej kobiety mogą dostać się leki do ciała dziecka, które nadal jest połączone pępowiną z ciałem matki, a następnie ucierpi układ nerwowy dziecka, prawdopodobnie z naruszeniem funkcji oddechowej zaraz po urodzeniu. Z tego powodu znieczulenie dożylne i domięśniowe stosuje się z reguły po urodzeniu dziecka - na przykład, gdy konieczne jest usunięcie części łożyska, które pozostały w macicy.
Najczęściej podczas porodu stosuje się znieczulenie miejscowe lub regionalne. W pierwszym przypadku lek wstrzykuje się bezpośrednio do małego obszaru, który wymaga znieczulenia, przy znieczuleniu regionalnym mówimy o dość dużej części ciała. Znieczulenie miejscowe stosuje się w szczególności w przypadku szwów w przypadku wystąpienia rozdarcia krocza.
Podczas porodu stosuje się dwa rodzaje znieczulenia regionalnego - zewnątrzoponowe i podpajęczynówkowe. Pierwsza polega na wstrzyknięciu leku znieczulającego do przestrzeni zewnątrzoponowej, znajdującej się pomiędzy wyściółką rdzenia kręgowego a zewnętrzną ścianą kanału kręgowego. Jednocześnie traci się wrażliwość dolnej połowy ciała, ale kobieta nie traci przytomności. W znieczuleniu rdzeniowym lek wstrzykuje się cieńszą igłą poniżej poziomu rdzenia kręgowego. Znieczulenie podpajęczynówkowe jest uważane za mniej niebezpieczne pod względem możliwych skutków ubocznych.
Znieczulenie przewodowe jest przydatne podczas porodu, ale nie w fazie forsownej. Zarówno znieczulenie zewnątrzoponowe, jak i podpajęczynówkowe grozi spadkiem ciśnienia, a nawet utratą przytomności, trudnościami w oddychaniu i zaburzeniami neurologicznymi.
Oba rodzaje znieczulenia regionalnego są przeciwwskazane w zaburzeniach neurologicznych i ortopedycznych u kobiet rodzących (np. ze skrzywieniem kręgosłupa), w obecności blizn na macicy i przy niskim ciśnieniu krwi.
